Nederland erkent “volledig en zonder voorbehoud” dat Indonesië op 17 augustus 1945 onafhankelijk werd van Nederland. Dat heeft premier Mark Rutte gezegd in de Tweede Kamer. Op 17 augustus 1945 riep Soekarno, na de Japanse capitulatie, de onafhankelijkheid uit, maar Nederland heeft dat moment nooit officieel willen erkennen.
In 2005 zei toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot wel dat de onafhankelijkheid van Indonesië “de facto” al in 1945 begon, maar officieel hanteerde Nederland nog steeds de datum van 27 december 1949, toen de overdracht van soevereiniteit plaatsvond en Nederland zijn aanspraken op Indonesië opgaf.
Tussen 1945 en 1949 voerde Nederland een oorlog om de macht in de kolonie weer terug te krijgen. Onder druk van met name de Verenigde Staten moest ons land zich uiteindelijk terugtrekken.
Op vragen van GroenLinks en D66 zegde Rutte toe dat hij met zijn Indonesische ambtgenoot zal overleggen om te komen tot een gezamenlijke invulling van die Onafhankelijkheidsdag. Hij wees er wel op dat hij zelf al vaak op 17 augustus aanwezig is geweest bij de viering op de Indonesische ambassade en dat de Koning al jaren op die dag een gelukstelegram stuurt naar Jakarta.
Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt volmondig de “diepe excuses” die het kabinet heeft gemaakt aan Indonesië voor het extreme geweld tijdens de onafhankelijkheidsoorlog tussen 1945 en 1949. Toch vinden verschillende partijen dat er nog steeds sprake is van “verkeerde beeldvorming” over de rol van de meeste Nederlandse militairen die toen dienden.
De Tweede Kamer debatteert vandaag met het kabinet over de rapporten van drie gerenommeerde onderzoeksinstituten, waaronder het NIOD, het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies. Die concludeerden vorig jaar dat er van Nederlandse kant sprake is geweest van “structureel, excessief geweld” tijdens de dekolonisatie. Zo werden er dorpen platgebrand en mensen gemarteld en zonder proces geëxecuteerd.
Ruim 75 jaar na dato raakt het afscheid van wat toen nog Nederlands-Indië heette nog steeds een zenuw in de samenleving, en dat is in de Tweede Kamer niet anders. Verschillende Kamerleden die het woord voerden verwezen naar de ervaringen van familieleden, die in de tropen woonden of als militair dienden.
