“Een doorbraak tijdens de Koude Oorlog”, zo wordt de ‘Overeenkomst ter Voorkoming van een Kernoorlog’ uit 1973 ook wel omschreven. Vandaag is het precies 50 jaar geleden dat Sovjetleider Leonid Brezjnev en de Amerikaanse president Richard Nixon hun handtekening onder dit Agreement on the Prevention of Nuclear War zetten. Het is een van de laatste verdragen tussen de VS en Rusland over kernwapenbeheersing die tot op de dag van vandaag standhouden.
En het akkoord is actueler dan ooit. Want terwijl Oekraïne bezig is met het langverwachte tegenoffensief om bezet gebied terug te winnen en Rusland gebukt gaat onder aanvallen op eigen grondgebied, neemt op de achtergrond de dreiging van het gebruik van tactische kernwapens toe.
“De raketaanval op Chongar vandaag voedt onze honger om nucleaire wapens te gebruiken. Met de inzet van kernwapens in Melitopol of in de regio Cherson geven we het juiste signaal af naar onze westerse vijand”, schrijft militair blogger Evgenij Nikolajev op Telegram.
Zijn mening wordt gedeeld door de vele ophitsende talkshowhost op de Russische tv. Vrijwel wekelijks wordt er gedreigd kernraketten op westerse steden – en met name op het Internationaal Strafhof in Den Haag – af te sturen.
Deze week staan ook de Russische kranten vol met opiniestukken die de inzet van een tactisch kernwapen als wenselijk zien: “We moeten de inzet in Oekraïne verhogen door het gebruik van kernwapens. Zelfs met beperkt gebruik kunnen we een wereldwijde catastrofe helpen voorkomen”, zo schreven analisten in de grootste zakenkrant Kommersant.
Poetin benadrukte gisteren bij een ontmoeting met militair experts nog eens dat Rusland doorgaat met de uitbreiding van zijn nucleaire arsenaal. “De versterking van kernraketten te land, ter zee en in de lucht is nu onze allerbelangrijkste taak: het zorgt voor strategische afschrikking en voor een wereldwijd machtsevenwicht”, zo zette de president uiteen.
Zijn toespraak lijkt een reactie te zijn op de waarschuwing van Amerikaanse zijde deze week. Dinsdag waarschuwde president Biden dat de mogelijkheid dat Poetin tactische kernwapens gaat gebruiken “reëel is”. Enkele dagen daarvoor had Poetin kernwapens naar Belarus verplaatst, de eerste keer sinds de val van de Sovjet-Unie dat er kernwapens buiten de grenzen van Rusland zijn neergezet. Biden noemde die stap “totaal onverantwoordelijk”.
Volgens Poetin staan de kernwapens in Belarus als “waarschuwing voor het Westen”, dat “Oekraïne blijft volpompen met geld en wapens”. “De NAVO wil dat we ons kernwapenarsenaal afbouwen – laat ze oprotten” – zei Poetin op het Internationaal Economisch Forum in Sint-Petersburg. Wel voegde hij eraan toe dat Rusland “voorlopig geen noodzaak ziet” om zijn toevlucht te zoeken tot kernwapens.
