Dagen nadat de democratisch gekozen president van Niger door een militaire staatsgreep was afgezet, dromden duizenden aanhangers van de machtsovername samen bij de Franse ambassade in de hoofdstad van het land om een onmiskenbare boodschap af te geven aan hun voormalige koloniale macht en haar westerse bondgenoten.
Terwijl president Mohamed Bazoum door zijn soldaten gevangen werd gehouden in het presidentieel paleis in Niamey, speelden zich gespannen taferelen af langs de weg, waar Nigerianen die voorstander waren van de staatsgreep en met Russische vlaggen zwaaiden, “lang leve Poetin” en “weg met Frankrijk” scandeerden terwijl een gedenkplaat bij de ambassade werd afgebroken.
De beelden galmden door de zalen van het bestuur in het Elysee-paleis in Parijs, duizenden kilometers verderop. De Franse president Emmanuel Macron dreigde met vergeldingsmaatregelen tegen aanvallen op Franse onderdanen en veroordeelde de staatsgreep als “volledig illegitiem en zeer gevaarlijk voor de Nigerianen, Niger en de hele regio”.
De Verenigde Staten en andere Westerse landen veroordeelden de staatsgreep ook en een blok van West-Afrikaanse landen dreigde met militair ingrijpen als Bazoum niet in zijn functie hersteld zou worden.
De Amerikaanse president Joe Biden riep in een schriftelijke verklaring ter gelegenheid van de onafhankelijkheidsdag van Niger op tot de onmiddellijke vrijlating van Bazoum. Hij zei dat Washington “achter het volk van Niger staat” nu het land geconfronteerd wordt met een “ernstige uitdaging voor zijn democratie”.
Het omverwerpen van Bazoum was slechts de laatste in een reeks recente staatsgrepen die zich uitstrekt van de ene kant van Afrika naar de andere. Vijf landen in West- en Centraal-Afrika zijn de afgelopen drie jaar overgenomen door militaire junta’s, waarvan vijf voormalige Franse koloniën.
De staatsgrepen hebben zich afgespeeld in de context van een bredere strijd tussen het Westen en Rusland om invloed in Afrika, waar volgens experts een opkomende golf van woede in voormalige Franse koloniën de deur heeft opengezet voor het Kremlin. Hoewel er geen aanwijzingen zijn dat Rusland heeft geholpen bij het aanstichten van de opstand in Niger, heeft Moskou de afgelopen jaren geprobeerd te profiteren van de antiwesterse gevoelens in de regio.
Amerikaanse functionarissen waarschuwen dat de Russische huurlingengroep Wagner, die verschillende militaire junta’s in de regio helpt overeind te blijven, de crisis in Niger zou kunnen uitbuiten. Wagner-baas Jevgeni Prigozjin heeft de staatsgreep gevierd en aangeboden om de nieuwe leiders van het land te helpen.
Terwijl Westerse landen zich woensdag haastten om hun mensen uit Niamey te evacueren, vloog een van de coupplegers van Niger met een delegatie naar buurland Mali, waar honderden Wagner-manschappen gestationeerd zijn, om steun te zoeken bij de militaire machthebber van dat land.
