Met een aanval van ruim 2000 raketten en invallen in tientallen Israëlische plaatsjes rondom de Gazastrook werd Israël vandaag op ongekende wijze verrast door de Palestijnse Hamasbeweging. Dat kwam mede door de brute manier waarop Israëlische militairen en burgers in handen vielen van Hamas, werden vermoord of in gijzeling genomen en voor een deel werden meegenomen naar geheime plaatsen in de Gazastrook.
In een reactie mobiliseerde Israël tientallen brigades en voerden gevechtsvliegtuigen luchtaanvallen uit. Daarbij zijn volgens de Palestijnse autoriteiten zeker 200 mensen omgekomen.
De vraag is wat Hamas met de aanval probeerde te bereiken.
Deskundigen zeggen dat Hamas wil laten zien hoe sterk het is. Daarnaast wijzen ze op de timing van de aanval. Die komt op het moment dat Israël op het punt lijkt te staan diplomatieke betrekkingen met Saudi-Arabië aan te knopen. De aanval zou daarom niet alleen bedoeld zijn om de militaire zwaktes van Israël bloot te leggen, maar ook een boodschap zijn aan Arabische landen om geen toenadering tot Israël te zoeken.
Midden-Oostendeskundige Mouin Rabbani denkt dat Hamas de verrassingsaanval, die een uitgebreide voorbereiding vergde, niet alleen heeft kunnen opzetten. “Die is mogelijk ook gecoördineerd met andere machten in het Midden-Oosten om Saudi-Arabië een halt toe te roepen”, zegt Rabbani. Brigitte Herremans, onderzoeker aan de Universiteit Gent, noemt in dat verband Hezbollah in Libanon en Iran. “Zij zijn gekant tegen elke vorm van toenadering tot Israël en normalisering van de betrekkingen”, zegt ze.
Veel schade in Gaza-stad, waar meerdere gebouwen werden geraakt door de raketten: ‘Dit is de prijs die we moeten betalen’.
Verwacht werd dat een diplomatiek akkoord tussen Saudi-Arabië en Israël voor de Palestijnen teleurstellend zou uitpakken, zegt Bart Wallet, hoogleraar Joodse geschiedenis. “Een van de verklaringen voor deze aanval is dan ook dat Hamas hiermee de toenadering tussen de twee landen wil saboteren.”
Door de aanval en de Israëlische reactie hierop zal het voor Saudi-Arabië lastig worden om daadwerkelijk een akkoord met Israël te sluiten. “De Saudi’s zouden dan beschuldigd kunnen worden van verraad aan de Palestijnse zaak.”
Een ander doel van Hamas is waarschijnlijk het ondermijnen van het Israëlische gevoel van veiligheid en militaire superioriteit. In operatie ‘al-Aqsa-storm’, zoals Hamas de aanval noemt, braken Hamasstrijders met bulldozers door de streng bewaakte grensmuur rond de Gazastrook. Vervolgens drongen zij razendsnel door in Israëlische dorpjes in de buurt. Het Israëlische leger bevestigde aan einde van de middag dat burgers door Hamas zijn vermoord en andere burgers in gijzeling waren genomen.
De aanval heeft ook een symbolische betekenis. Gisteren herdacht Israël nog het begin van de oorlog die een halve eeuw geleden losbarstte op Jom Kipoer, de heiligste dag op de Joodse kalender. Het land dreigde op 6 oktober 1973 overlopen te worden bij een inval van Syrische troepen op de Golanhoogten en Egyptische militairen die via de Sinaï-woestijn een opmars maakten. Uiteindelijk keerde het tij in het voordeel van Israël.
Deze week spraken Israëlische veteranen nog over de aanloop naar de Jom Kipoeroorlog. “Ik denk dat er een grote arrogantie in de samenleving was. We dachten dat we onoverwinnelijk waren. Dat gevoel ontstond na de Zesdaagse Oorlog in 1967”, zei veteraan Itzhak Brook in The Times of Israel.
In de Zesdaagse Oorlog werden Egypte, Syrië en Jordanië in zes dagen tijd verpletterend verslagen. Maar de Jom Kipoeroorlog leek heel anders te verlopen. De Israëlische legertop en inlichtingendiensten werden verrast. Israël dreigde aanvankelijk te worden overweldigd., ook omdat veel militairen met verlof waren.
De paniek en chaos vandaag in de plaatsen rondom de Gazastrook deden veel Israëliërs denken aan de gebeurtenissen van vijftig jaar geleden. Docent-onderzoeker Peter Malcontent van de Universiteit Utrecht, gespecialiseerd in het Israëlisch-Palestijnse conflict noemt de datum waarop Hamas operatie al-Aqsa-storm begon dan ook “bijna cynisch”.
Malcontent vindt dat er ook nu “sprake is van een mate van zelfoverschatting”. “Israël had niet verwacht dat zo’n onverwachte aanval nog een keer zou gebeuren.” “Een kolossale mislukking”, noemt journalist David Horovitz en oprichter van The Times of Israel de overrompeling door Hamas vandaag. “Heel Israël vraagt zich af: waar is het leger, waar is de politie, waar is de beveiliging?”
Malcontent vermoedt dat de interne politieke en maatschappelijke verdeeldheid in Israël kan hebben bijgedragen aan “dit moment van niet volledige waakzaamheid aan Israëlische kant. Daar maken de Palestijnen nu handig gebruik van.”
