De PVV heeft met afstand de Tweede Kamerverkiezingen gewonnen. De partij van Geert Wilders komt op basis van de exitpoll op 35 zetels. GL-PvdA lijkt af te stevenen op 25 zetels en de VVD op 24 zetels.
De exitpoll heeft een duidelijk winnaar aangewezen. Het verschil tussen de PVV en GL-PvdA is zo groot dat de uitslag geen verrassing meer zal worden. Een exitpoll heeft doorgaans een foutmarge van enkele zetels.
De VVD heeft ten opzichte van de vorige verkiezingen elf zetels verloren. De laatste keer dat de VVD het zo slecht deed was in 2006. Het is de partij na dertien jaar met Mark Rutte aan het roer dus niet gelukt om met een nieuwe lijsttrekker weer de grootste te worden.
Pieter Omtzigt lijkt als nieuwkomer met zijn partij NSC op twintig zetels af te stevenen. Hij stond in de peilingen lange tijd aan kop, maar dat veranderde afgelopen week.
De PVV van Wilders zat de laatste week juist in de lift. Dat kwam onder andere door de houding van VVD-leider Dilan Yesilgöz. Zij zette aan het begin van de campagne de deur naar de PVV open. Mark Rutte sloot de partij van Geert Wilders bij de vorige verkiezingen uit als mogelijke coalitiepartner.
Het is traditie dat de grootste partij het voortouw mag nemen bij de formatie. Wilders is dus aan zet later deze week. De grote vraag is of hij een coalitie kan vormen. De relatie met de VVD is ingewikkeld geworden. Yesilgöz zei steeds dat ze geen kiezers uitsluit en wilde best samenwerken met de PVV.
Maar daar kwam ze dinsdag half op terug. In de uitzending van Sven op 1 zei ze niet in een kabinet te gaan zitten als de PVV de grootste partij wordt én Wilders de premier.
Veel andere partijen sluiten de PVV uit principe uit. Op samenwerking met GL-PvdA, CDA, PvdD, DENK en Volt hoeft Wilders niet te rekenen.
Hoe zit met de NSC? De PVV overtreedt volgens Omtzigt de grondwet met een verbod op korans en moskeeën. “Met die standpunten kun je geen regering vormen”, zei Omtzigt vorige week in het SBS-debat. Wilders heeft al laten weten dat hij die punten uit zijn verkiezingsprogramma moeiteloos in de ijskast zet als het moet. De migratie en asielinstroom terugdringen is voor hem “honderd keer belangrijker”. Het is de vraag of Omtzigt hier genoegen mee neemt.
BBB-leider Caroline van der Plas heeft woensdagavond direct na de exitpoll al laten weten dat ze verwacht uitgenodigd te worden door Wilders om te praten over een mogelijke samenwerking. Maar met haar 7 zetels komen ze bij lange na niet op een meerderheid (daarvoor zijn 76 zetels nodig).
Wilders zal dus zaken moeten gaan doen met de VVD en NSC. Alleen met beide partijen aan boord is er een stabiele meerderheid. Als maar een van de twee wil samenwerken, komen de 76 zetels ook niet in beeld.
