In Moldavië gaat vanaf maandag een nationale noodtoestand van zestig dagen in. Die maatregel komt er omdat het land verwacht dat het per 1 januari geen Russisch gas meer krijgt. Dat zou tot gastekorten kunnen leiden.
Premier Dorin Recean zei volgens persbureau ANP dat de Russische president Vladimir Poetin “de bevolking zonder gas en elektriciteit wil laten en hen gegijzeld wil houden. Moskou doet dit om de situatie in Moldavië te destabiliseren.” In oktober koos de Moldavische bevolking via een referendum voor toetreding tot de Europese Unie.
Het parlement keurde het uitroepen van de noodtoestand goed, nadat Recean had betoogd dat de Moldavische regering met de noodtoestand kan ingrijpen in de verdeling van het nog beschikbare gas. Ook kan de regering de export dan beperken.
De levering van Russisch aardgas aan Moldavië loopt door Oekraïne. Maar Kyiv heeft een contract met het Russische Gazprom voor de doorvoer van gas per 31 december opgezegd.
Recean zei dat de doorvoerkwestie een “kunstmatig probleem” is, aangezien Russisch gas ook via andere routes kan worden geleverd. Dat kan bijvoorbeeld via de TurkStream-pijpleiding naar Turkije, en vervolgens via Bulgarije en Roemenië.
Gazprom wil daaraan meewerken, maar heeft een extra eis op tafel gelegd: Moldavië moet eerst de schuld op eerdere leveringen betalen. Die bedraagt volgens de Russen zo’n 677 miljoen euro.
De discussie over de gasrekening bestaat al langer. In 2023 ontkende Moldavië dat het dit bedrag had openstaan bij Gazprom. Volgens de Moldavische regering is ze de gasleverancier 8,2 miljoen euro verschuldigd, meldt persbureau Reuters.
Roemenië meldde donderdagavond dat het in gesprek is met Moldavië om hulp te bieden bij een eventuele energiecrisis. De Roemeense minister van Energie, Sebastian Burduja, zegt in een persbericht dat zijn land voldoende gas en stroom heeft om het buurland te helpen.
Dat naar Moldavië krijgen wordt wel een uitdaging, omdat de infrastructuur daar nog niet op is ingericht. Daar wordt een actieplan voor opgesteld.
Het gas uit Rusland komt momenteel Moldavië binnen via de zelfverklaarde ministaat Transnistrië, die pro-Russisch is. Daar wonen ongeveer 650.000 mensen, van wie meer dan de helft Russisch als eerste taal heeft. In 1990 scheidde het gebied zich af van Moldavië.
Russische troepen helpen er nu de onafhankelijkheid te handhaven. Vrijwel geen enkel land erkent deze onafhankelijkheid. Via een energiecentrale in de ministaat wordt het gas doorverkocht aan Moldavië. De opbrengsten gaan grotendeels naar Transnistrië.
