Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas in Gaza staat op losse schroeven na grootschalige Israëlische aanvallen. Het is nog onduidelijk of de Israëlische premier Benjamin Netanyahu druk wil uitoefenen aan de onderhandelingstafel of het vredesproces wil opblazen.
In de nacht van maandag op dinsdag begon Israël met grootschalige aanvallen op Hamas-doelen in de Gazastrook, die honderden levens eisten. De Israëlische strijdkrachten (IDF) verklaarden dinsdagmiddag dat de militaire operaties doorgaan. Het zou gaan om een “preventief offensief”, omdat Hamas een aanval zou voorbereiden. De Palestijnse extremistische groepering ontkent dat.
In de Qatarese hoofdstad Doha wordt al weken intensief onderhandeld over de tweede fase van het staakt-het-vuren. Volgens premier Netanyahu wees Hamas “alle voorstellen” van de bemiddelaars af.
Netanyahu zegt dat Hamas niet te goeder trouw onderhandelt, maar zijn eigen motivatie staat ook ter discussie. Experts betwijfelen al sinds het vredesproces op gang kwam of de Israëlische premier het tot de tweede fase zou laten komen.
Na twee maanden van relatieve kalmte staat het vredesproces op knappen. Vragen over de toekomst van Gaza, ver van beantwoording, maken weer plaats voor de nog grotere onzekerheid die gepaard gaat met oorlogsgeweld.
De Israëlische strijdkrachten (IDF) maken vooralsnog voornamelijk gebruik van luchtaanvallen, niet van grondtroepen. Die hebben zich tijdens de eerste fase van het staakt-het-vuren deels teruggetrokken naar de randen van de Palestijnse enclave.
Israëlische media melden dat de IDF zich wel heeft voorbereid op een nieuw grondoffensief. Dat dit nog niet is losgebarsten, laat de mogelijkheid open dat de Israëlische regering probeert Hamas tot concessies te dwingen aan de onderhandelingstafel.
Niet iedereen vindt dat aannemelijk. “Israël schond willens en wetens het staakt-het-vuren met Hamas – met Amerikaanse goedkeuring – omdat het zich niet volledig wil houden aan de voorwaarden waar het zich twee maanden geleden op heeft toegelegd”, schreef de Israëlische defensiekenner Amos Harel dinsdag in de krant Haaretz.
“Deze Israëlische regering heeft belang bij de oorlog om haar eigen voortbestaan te rekken”, zegt ook historicus Peter Malcontent, docent internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. Als de oorlog eindigt, zal het niet lang duren voordat er verkiezingen komen. Netanyahu weet dat hij momenteel vrijwel geen kans maakt om die te winnen.
De premier moet zorgvuldig balanceren om zijn belangen te beschermen. Voor hem zitten er weinig voordelen aan de tweede fase van de wapenstilstand zoals die werd voorzien, zeiden deskundigen vorige maand tegen NU.nl. Israël zou zijn troepen verder moeten terugtrekken bij onder meer de grens tussen Gaza en Egypte, waarmee het militaire troeven zou weggeven.
Bovendien moeten de twee extreemrechtse partijen in de coalitie van Netanyahu niets van de tweede fase weten. Hun doel is de uitroeiing van Hamas en annexatie van Gaza.
