De bevriezing van de financiering van ‘s werelds grootste ontwikkelingshulporganisatie USAID komt dit weekend ten einde. Maar het lot van de Amerikaanse instelling en daarmee de hulpbehoevende wereld is volgens experts allerminst rooskleurig, zeker nu Europese landen ook op noodhulp bezuinigen.
Toen de Amerikaanse president Donald Trump de financiële steun aan USAID in januari stopte, was de organisatie verantwoordelijk voor meer dan 40 procent van de wereldwijde humanitaire hulp. Begin maart was USAID, volgens Trump geleid door “radicale gekken”, een schim van zichzelf: meer dan 80 procent van hun hulpprogramma’s was toen al beëindigd.
USAID is een onafhankelijk agentschap dat in het leven is geroepen door een in het Congres aangenomen wet. Het geld is bedoeld voor humanitaire hulp en ontwikkelingshulp over de hele wereld.Door massaontslagen bleven enkele honderden van de tienduizend werknemers over. In maart werden 5.200 hulpprogramma’s bij een “historische hervorming” geschrapt. De Verenigde Staten moesten geleverde diensten betalen van de rechter, maar Trumps regering neemt het niet zo nauw met rechterlijke uitspraken.
De gevolgen zijn wereldwijd voelbaar. 200 miljoen mensen zijn afhankelijk van de duizenden humanitaire programma’s die zijn stilgelegd. Een greep uit de gevolgen: gestopte aidsprojecten, gesloten watervoorzieningen en grotere voedseltekorten. In Afrika sterven al kinderen door een gebrek aan hiv-medicijnen, vertelde Aidsfonds-directeur Mark Vermeulen maandag in het radioprogramma De Nieuws BV.
Het is lastig om de gehele schade in beeld te hebben, aangezien USAID zo wijdverspreid was, vertelt Thea Hilhorst. Zij is hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit.
Volgens Hilhorst gaat er ook minder geld naar organisaties die dit meten, zoals FEWSnet. Die organisatie moet opkomende hongersnoden vroeg signaleren en zag met USAID haar grootste inkomstenbron verdampen. “Hierdoor weten we niet hoe groot de problemen zijn”, zegt Hilhorst.
Hilhorst legt uit dat niet alleen hulpbehoevenden worden geraakt, maar dat de schade door een domino-effect veel breder is. Dat is bijvoorbeeld het geval in de medische zorg en voedselvoorziening. “Als er bijvoorbeeld geen medicijnen meer binnenkomen, kunnen apothekers hun werk niet meer doen.”
Er waren uitzonderingen voor de noodzakelijkste hulp, zoals noodvoedsel, vertelt Jack Thompson, universitair docent Amerikanistiek aan de Universiteit van Amsterdam. “Maar de regering geeft weinig duidelijkheid over haar intenties of plannen. Hierdoor blijft de onzekerheid groot.”
