Tientallen Europese leiders komen dinsdag in IJsland bijeen voor een zeldzame top van de Raad van Europa. Ze gaan onder meer praten over de situatie in Oekraïne.
Sinds de Tweede Wereldoorlog waakt de Raad over regels en afspraken die de landen hebben gemaakt over het handhaven en herstellen van de mensenrechten in Europa. Maar die regels staan onder druk door de Russische invasie in Oekraïne.
De mensenrechtenorganisatie heeft de leiders van de 46 lidstaten voor het eerst in achttien jaar bijeengeroepen. Dat zou nodig zijn om “het geweten van Europa te vernieuwen”. De top in Reykjavik duurt twee dagen. De verdragsorganisatie belegde in haar bijna 75-jarige bestaan pas drie keer eerder een top.
Namens Nederland reist premier Mark Rutte af. Met zijn collega’s bespreekt hij onder meer hoe de verantwoordelijken voor de oorlog tegen Oekraïne kunnen worden gestraft en hoe dat land recht gedaan kan worden. Zo wordt er gewerkt aan een tribunaal en een schaderegister.
Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, waarop de Raad van Europa steunt, kan volgens sommigen ook wel een update gebruiken. De leiders denken na over het toevoegen van het recht op een schone leefomgeving en het beschermen van mensen tegen ontsporende kunstmatige intelligentie (AI).
Bijna heel Europa is lid van de Raad. Rusland zegde afgelopen voorjaar zijn lidmaatschap op toen duidelijk werd dat de andere lidstaten het land eruit wilden zetten wegens de oorlog in Oekraïne. De afgelopen jaren trok Rusland zich al steeds minder aan van de bepalingen van de Raad.
Rusland en bondgenoot Belarus zijn nu de enige Europese landen die geen lid zijn. Lidstaten moeten onder meer luisteren naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. De Raad van Europa staat los van de Europese Unie en richt zich vooral op het gelijktrekken van nationale wetgeving tussen de lidstaten.
