De inwoners van de Oost-Duitse deelstaat Brandenburg gaan zondag naar de stembus. Het radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD) koerst af op verkiezingswinst. Eerder deze maand ging de partij ook al aan de haal met de winst in de deelstaat Thüringen.
Eerder deze maand moesten de gevestigde partijen het in de deelstaat Thüringen afleggen tegen AfD. Daarmee werd voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een radicaal-rechtse partij de grootste bij een verkiezing in Duitsland, meldde het Duitsland Instituut. De BSW van de links-populistische Sahra Wagenknecht eindigde op de tweede plaats.
In de deelstaat Saksen, waar eerder in september ook deelstaatverkiezingen waren, voelde de christendemocratische CDU de hete adem van de AfD in de nek, maar kwam het wel nipt als winnaar uit de bus.
Bondskanselier Olaf Scholz noemde de resulaten van de AfD in Thüringen en Saksen “bitter en zorgwekkend”. Mogelijk staat de kanselier zondag daarom de volgende ‘bittere’ pil te wachten. Ook in Brandenburg gaat de AfD namelijk aan kop in de peilingen. De sociaaldemocratische SPD van Scholz volgt kort daarachter.
De AfD staat er al lange tijd goed voor in die deelstaten. De partij profileert zich als anti-immigratiepartij, een thema dat erg leeft in Duitsland. Zo gebruikte de partij de aanslag in Solingen van vorige maand in “haar voordeel”.
Bij de mesaanval, die werd opgeëist door Islamitische Staat, kwamen drie mensen om het leven. De opgepakte verdachte is een Syriër, die in 2022 aankwam in Duitsland. De AfD gebruikte dat tijdens de campagne als argument om harder op te treden tegen migranten.
Toeval of niet, de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser (SPD) besloot kort na de deelstaat verkiezingen in Thüringen en Saksen paspoortcontroles invoeren bij alle landsgrenzen. Daarmee moet het aantal mensen dat het land binnenkomt zonder geldig visum scherp teruggedrongen worden.
De extra controles aan de grenzen met België, Denemarken, Frankrijk, Luxemburg en Nederland werden afgelopen maandag ingevoerd.
“De deelstaatverkiezingen zijn een pijnlijk dossier voor de regering in Berlijn”, zei Hanco Jürgens eerder tegen NU.nl. Hij is wetenschappelijk medewerker bij het Duitsland Instituut en doceert aan de Universiteit van Amsterdam. “Vooral de Oekraïnepolitiek wordt haar niet in dank afgenomen in het oosten van Duitsland. Daar vindt een groot deel van de mensen dat de oorlog in Oekraïne nadelig is voor de Duitse bevolking.”
Veel Duitsers hebben de energieprijzen zien oplopen, waar niet alleen zij maar ook de Duitse maakindustrie last van hebben. Dit raakt vervolgens weer de economie en de werkgelegenheid. Een stem voor de AfD is daarmee niet per se een extreme, maar ook een proteststem.
Mocht de AfD na winst in Thüringen ook in Brandenburg winnen, kan dat tot grote problemen leiden. “Er dreigt dan een patstelling te ontstaan”, stelt Jürgens. Veel partijen sluiten de AfD uit als coalitiepartner.
Dat is al jaren hun officiële standpunt: ze vormen een zogenoemd ‘cordon sanitaire’ tegen rechts. Zowel in de landelijke als in de deelstaatpolitiek is dat de afspraak.
