Inzichten rond Moskou-reis Xi: “China begon oorlog niet, maar heeft er wel baat bij”

Handel en Oekraïne.
Die twee onderwerpen stonden bovenaan de agenda van de gesprekken tussen de Russische president Poetin en zijn Chinese collega Xi Jinping. Beide leiders zeggen vredesbesprekingen te steunen om de oorlog in Oekraïne tot een einde te brengen, maar analisten zijn sceptisch over de Chinese intenties.

De Chinese staatstelevisie kan geen genoeg krijgen van Xi’s bezoek aan Rusland, het eerste sinds de partijbaas en president zijn derde termijn inging. “Symbolisch”, noemt hoogleraar Artyom Lukin van de Far Eastern Federal University in Vladivostok het. “Net als tien jaar geleden kiest hij ook nu, net na zijn herverkiezing als president, voor Rusland.”
Gisteravond hadden de presidenten al een groot diner. “Ik noem u altijd mijn dierbare vriend”, zei Xi, die onder het genot van steursoep, hertenvlees en een granaatappelsorbet liefst 4,5 uur sprak met Poetin. “De afgelopen jaren heeft China kolossale sprongen gemaakt in zijn ontwikkeling. We zijn zelfs een beetje jaloers”, zei Poetin op zijn beurt met bewondering tegen zijn machtige buurman.
De hoofdgang, de inhoudelijke gesprekken, werden bewaard voor vandaag. Gesproken werd over handel en technologie; een reeks overeenkomsten werd getekend. Het was een “verdieping van het alomvattende strategische coördinatiepartnerschap van de twee landen voor het nieuwe tijdperk”, een verwijzing naar de ambtsperiode van Xi Jinping zelf.
Het “partnerschap zonder grenzen”, een verbond dat de twee kort voor de Russische invasie in Oekraïne sloten, kwam niet terug in de verklaring.
De handel tussen de twee landen is door de oorlog geïntensiveerd. In de eerste twee maanden van dit jaar haalde China meer olie uit Rusland dan uit Saudi-Arabië dat afgelopen jaar nog de grootste leverancier was. Plannen voor de aanleg van een tweede gaspijplijn naar China werden nu overigens nog niet afgehamerd.
“Natuurlijk vindt China het niet erg dat Rusland kortingen geeft op olie en gas en andere grondstoffen”, zegt hoogleraar Lukin. China spint garen bij het verzwakte Rusland, maar waakt voor verdere destabilisatie van zijn noorderbuur. “China heeft er vooral belang bij dat Rusland niet verslagen wordt, misschien zelfs dat Rusland deze oorlog wint. Als Rusland wordt verslagen, staat China alleen in de confrontatie met de Verenigde Staten. Dat zou een motivatie kunnen zijn om militaire hulp aan te bieden.”
China heeft tot nu toe gezegd geen wapens te leveren aan Rusland, en lijkt doordrongen van de rode lijnen in het Westen.In de relatie is het China van Xi op dit moment de bovenliggende partij, al denken kenners dat zijn macht over Poetin beperkt is.
Voor het 12-puntenplan dat China eerder presenteerde, krijgt het in Moskou in elk geval al de handen op elkaar. “Het vredesplan kan gebruikt worden als basis voor een vreedzame oplossing als ze daar in het Westen en in Kyiv klaar voor zijn”, zei Poetin.
In het plan roept China op tot vredesbesprekingen. Over terugtrekking van Russische troepen wordt met geen woord gerept. “Het zogenaamde vredesplan is geen echt plan”, zegt Umarov daarover. “Het is zwak, onrealistisch en lost de problemen niet op.”
“China is deze oorlog niet begonnen, maar heeft er wel profijt van”, gaat Umarov verder. “Een status quo waarin dit conflict jarenlang voortduurt en het Westen veel tijd en geld kwijt is aan het steunen van Oekraïne, maakt dat China meer met rust gelaten wordt. Het krijgt de tijd om zich voor te bereiden op een groter conflict met het Westen.”